HASATTA TANE KAYIPLARINI AZALTMAK İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER
Biçer
döver ile hasatta tane kayıplarını azaltmak için, ayarlı ön tabla ile uygun
yükseklikten zamanında hasat yapılması çok önemlidir. Fazla yüksekten hasat
yatık ve yarı yatık bitkilerin biçerdöverin ön tablasına alınmasını önleyerek
tabla ve verim kaybına neden olmaktadır.
Hasat
kayıplarının en az düzeye indirilmesi için kullanılan biçerdöverin öğleden
evvel ve sonra farklı ayarlanması gereği unutulmamalıdır. Çünkü günlük sıcaklık
artışına bağlı olarak tanelerdeki nem oranı da değişmektedir. Genelde sabahları
saat 10'a kadar tanelerdeki nem yüksektir. Bu nedenle buğday hasadına sabah
saat 10'dan sonra çiğ kalkınca girilmesi daha uygundur. Aksi halde sabah erken
saatlerde hasat edilen ürünün nemi yüksek olacağından kurutmak gerekebilir.
Biçerdöver ayarları ile ilgili olarak şu noktalar üzerinde durulmalıdır:
- Biçerdöverin silindir hızı ayarı:
Biçerdöverle
hasat yaparken tane dökülmesi dolabın çarpması sonucu ise devir sayısı
azaltılır. Biçerdöverin silindir hızı mümkün olduğu kadar düşük, dakika da
250-350 devir arasında olması uygundur. Aşırı silindir hızı bir yandan
tanelerin kırılmasına neden olurken, bir yandan da eleklerde tıkanmalar meydana
gelir, başak ve tane olarak önemli hasat kayıplarına neden olabilir.
- Batör-kontrabatör açıklık ayarı:
Biçerdöverden
sap samanla birlikte dövülmemiş başaklar dışarı atılırsa bunu engellemek için
batör-kontrabatör aralık ayarı iyi yapılmalı ve batör devri uygun olmalıdır.
Gerekirse batör ve kontrabatördeki aşınmış parçalar değiştirilmelidir. Buğday
sapı ve başaklar yeterince kuru iseler (%12 ve daha az nemli), açıklık ayarı
biraz daha artırılabilir. Biçerdöverin arakasındaki hasat artıkların atıldığı
namluya bırakılan saplardaki başaklarda bir miktar tane kalıyorsa bu açıklık
azaltılabilir. Bu durumda silindir hızını artırmak yerine, açıklık ayarını
düşürmek daha iyidir.
- Vantilatör ayarı:
Aşırı
hava, buğday tanelerin bir kısmının tekrar geri dönüşüm(anafor) yolu ile
kırılmalarına veya dışarı atılmalarına neden olmaktadır. Tarlada 40-50 metrelik
bir şerit hasat edildikten sonra, biçerdöverin arkasındaki döküntüler kontrol
edilmeli ve taneler dışarı atılmayacak şekilde vantilatör yeniden
ayarlanmalıdır.
- Elek Ayarı:
Eleğin
aşırı yüklenmesini önlemek için biçerdöverin biçim esnasındaki hızı
azaltılmalıdır. Buğday hasadının temiz yapılması, ürününün kalitesini ve satış
fiyatını olumlu yönde etkileyen çok önemli bir faktördür. Bu nedenle depoya
gelen ürünün temiz olması ve kavuz gibi sap saman parçaları taşımaması için
biçerdöverin üst ve alt eleklerinin aralıklarının uygun olması gerekmektedir.
Sap ve
saman ile tarlaya tane atılması, dökülmesi biçerdöverde sarsak kayıplarının
olduğunu göstermektedir. Sarsakların hasat sırasında tıkanması, batör devrinin
çok düşük olması, perdenin yırtılması, biçerdöver hızının fazlalığı ve
kontrabatör aralığının fazlalığı sarsak kayıplarına neden olmaktadır. Bu gibi
kayıplara neden olmamak için biçerdöver tarlada hasada başlamadan önce ayarları
buğdayın gelişme durumuna göre ayarlanmalıdır. Biçerdöver tarlaya girdikten
sonrada biçerdöverin peşinden gidilerek başak ve tane döküp dökmediği kontrol
edilmelidir. Buğday hasadı esnasında tarlada biçerdöverin arkasında bir yerde
işaretleyeceğimiz kenarları birer karışlık bir alanda bulacağımız her tane,
dekar başına yaklaşık 1 kg'lık ürün kaybı demektir.
Tarla
başlarında hasat edilmemiş buğday bitkilerine “bayrak” denilmektedir. Bu tip
kayıplar, biçer döver dönüşlerinde ön tablanın zamanında indirilmemesi sonucu
olmaktadır. Bu gibi ürün kayıplarını azaltmak için biçerdöver operatörlerinin
eğitimli ve dikkatli olması gerekmektedir.
Yatan
buğday tarlalarında kesme kayıplarını azaltmak için biçerdöverin sap ayırıcısı
iyi ayarlanmalı ve sap kaldırıcı parmaklar iyi kullanılmalıdır. Yatan buğday
tarlasında başak ve tane kayıplarını azaltmak için hasatta çok dikkatli
olunmalıdır.
Buğday
hasadında çok yüksekten biçim yapmaktan kesinlikle kaçınmalıdır. Çok yüksekten
hasat dekardan daha az sap balyası alınmasına ve anızlı toprak işlemenin zor
olmasına neden olmaktadır. Tarlanın ve buğdayın gelişme durumuna göre yaklaşık
10-15 cm arasında yüksekten hasat yapılması uygundur.